Rafinasyon

Rafinasyon

Yağın topraktan sofralara kadar olan serüveni ham yağ ile başlar. Yağlı tohumlardan, kırma, presleme, çözücü ekstraksiyonu işlemleri sonucunda elde edilen ham yağlarda trigliseritlerin dışında fosfat idler, sabunlaştırılmayan maddeler, renkli maddeler, serbest yağ asitleri, mono peroksitler, iz metallerkonjuge yağ asitleri, pesti sitler, proteinleraldehitler, trans yağ asitleri hidrokarbonlar, polimerler, steroller, klorofil, vitaminler, serbest yağ asitleri, mono ve digliseritlerve bu doğal bileşenlerden kaynaklanan bozunma ürünleri de bulunmaktadır. Ham yağ içinde bulunan safsızlıkların miktarı ve cinsi bitkilerin yetiştirildiği iklim şartları ve toprak yapısına, yağlı tohumların depolanma şartlatına ve işlenme teknolojisine bağlı olarak değişim gösterir.

Yağların sağlıklı olarak insanların kullanımına sunabilmeleri, yani yağın tüketime uygun özellikler kazanması için bu safsızlıkların dikkatli bir şekilde uzaklaştırılmaları gerekmektedir. U ise yağların rafine edilmesi için gerçekleştirilir. Rafinasyon işleminde, tüketime engel olan safsızlıkla, yağın trigliserit yapısını bozmadan ve antioksidan görevi yapan E vitaminin sentezlendiği öncü moleküller olan doğal tekoferollere zarar vermeden uzaklaştırılmalıdır.

Rafine edilmiş yağların çoğunda en az %98 oranında trigliserit bulunmaktadır. Bu molekülü üç yağ asidi molekülünün (R1, R2, R3) gliserol ile bileşiminden meydana gelir. Değişik yağ asitlerinin bulunması farklı trigliseritlerin oluşmasına ve trigliseritlerin kimyasal özelliklerinin değişmesine neden olur. Diğer yandan diğer yağ çeşitlerinin kendilerine özgü bir trigliserit dağılımı ve yapısı vardır. Bitkisel yağlar bunun yanı sıra içerdikleri diğer bileşenlerinde etkisi ile karakter açısından farklılıklar arz eder.

Bitkisel yağlar önemli bir besin kaynağıdır Üç temel gıda arasında ( Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar) en fazla enerjiye sahip olanıdırlar. Yağların, yağda eriyen vitaminleri taşıma özellikleri açısından, vazgeçilmez vesin kaynaklarımız arasında yer alırlar ve insan vücudunda sentezlenemeyen bası esansiyel yapı taşlarını içerirler. Yağlar, gıdalara lezzet kattıkları gibi unlu mamullerde de çok amaçlı olarak kullanılmaktadır. Yağların besin değerleri ve sağlıkla ilgili yanlarının yanı sıra, ısıtma aracı olarak ve gıdaların korunması amacıylada kullanılmaktadır.

Yağlarda rafinasyon işlemi, kimyasal ve fiziksel olmak üzere iki yöntemle yapılmaktadır. Kimyasal rafinasyonda, fosfopilidlerin giderilmesi (Degumming) asitlik giderme (Nötralizasyon) renk açma (Ağartma) mumsu maddelerin uzaklaştırılması ( Kışlandırma-Vinterizasyon) ve koku giderme (Deodorizasyon) aşamaları yer alırken, Fiziksel Rafinasyonda ise Degumming, ağartma ve vinterizasyonu takiben son aşamada nötrolizasyon ve deodorizasyon işlemleri birlikte yapılır.